Το μέλλον της Θεσσαλονίκης

Ο σημερινός Αγγελιοφόρος της Κυριακής περιέχει ένθετο με όλες τις παρεμβάσεις στο διάλογο που οργάνωσε η εφημερίδα για το μέλλον της πόλης, το πρώτο μέρος του οποίου ολοκληρώθηκε με την ημερίδα της προπερασμένης Δευτέρας στην αίθουσα του ΕΒΕΘ.
Δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω την ημερίδα, ούτε και οι περισσότεροι πολίτες, απ’ ότι φαίνεται. Δεν ξέρω αν αυτό είναι ενδεικτικό της ελλειπούς ενημέρωσης, της αδιαφορίας των Θεσσαλονικέων για την πόλη τους, ή αν υπήρξαν περιορισμοί στην παρακολούθηση της εκδήλωσης, πράγμα για το οποίο αμφιβάλλω. Βλέποντας πάντως τις φωτογραφίες από την εκδήλωση, και φυλλομετρώντας το ένθετο, συμπεραίνει κανείς ότι σε γενικές γραμμές δεν υπήρξε συμμετοχή από νέους ανθρώπους, ότι σε μεγάλο βαθμό η εκδήλωση αλώθηκε από τον πολιτικό λόγο των υποσχέσεων και των ευχολογίων αλλά κι ότι, όπως γράφει ο Γιάννης Μπουτάρης, ήταν σχεδόν παντελής η απουσία αντιπροσώπων των παραγωγικών τάξεων και της διανόησης της πόλης. Διαβάζοντας τις εισηγήσεις, το μάτι του Σαλονικιού αναγνώστη περνάει βαριεστημένα πάνω από τις ίδιες, αλλά και νέες βελτιωμένες εκδόσεις των γνωστών καραμελών. Μιά περίληψη για τους βιαστικούς: EXPO (άντε πάλι στον αγώνα, για το 2012 αυτή τη φορά, που μας ταιριάζει και ημερολογιακά), μετρό, υποθαλάσσια, 6η προβλήτα λιμανιού, ολοκλήρωση Εγνατίας και κάθετων αξόνων, αναβάθμιση αεροδρομίου, Διεθνές Πανεπιστήμιο, μεταφορά ΔΕΘ, αναβάθμιση ΒΙΠΕΘ και μονάδας βιολογικού, κατασκευή μονάδας στερεών αποβλήτων, μεταστέγαση του ΠΑΜΑΚ στην Περαία (!), Ζώνη Καινοτομίας, συνεδριακός τουρισμός, σχέδιο ανασυγκρότησης των Βαλκανίων, Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα, Μητροπολιτικές Λειτουργίες – Μητροπολιτική Διακυβέρνηση, Κέντρο Τεχνικής Βοήθειας ΟΗΕ (για να μεταλαμπαδεύσουμε προφανώς την ..τεράστια εμπειρία μας σε θέματα δημόσιας διοίκησης και στα υπόλοιπα Βαλκάνια!), μεταστέγαση INTERREG, Γραφείο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Κέντρο Διαλογής ΕΛΤΑ …και του πουλιού το γάλα. Είναι σεβαστοί οι πόθοι και τα οράματα όσων περιμένουν από όλα αυτά τα μοντέρνα Θαύματα να αναστήσουν την πόλη, και κάποια απ’ αυτά (όπως η μονάδα στερεών αποβλήτων) είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή της, αλλά όπως γράφει ο Χρίστος Ζαφείρης του Αγγελιοφόρου στο επιμύθιο: η πόλη αυτή έχει ένα χούι να αρχίζει ανάποδα[..θέτωντας] μεγαλεπήβολα οράματα για να λύσει μέσω αυτών τις φοβερές ανεπάρκειες και ελλείψεις των υποδομών της. Από τα μικρά πράγματα πρέπει να αρχίσει η πόλη να αναδομείται, για να την αγαπήσουν ξανά οι κάτοικοί της και να πασχίσουν γι’ αυτή. Ανάμεσα σ’ αυτούς που έκαναν, κατά τη γνώμη μου, ουσιαστικές παρεμβάσεις στο διάλογο:

• ο Αγάπιος Σαχίνης, που μίλησε για την αποσάθρωση της παραγωγικής βάσης τη στιγμή που μιλάμε για οικονομία υπηρεσιών, την βιομηχανική ζώνη που αποτελεί νεκροταφείο της πόλης και τη μετατροπή της Θεσσαλονίκης σ’ ένα γιγάντιο τσιπουράδικο (“πάνω από 3500 άδειες για καφετερίες”)
• ο Παναγιώτης Κοκόρης, που επισήμανε τους κινδύνους ανάληψης της EXPO (“ο επιχειρηματικός κόσμος έχει τη δυνατότητα μέσω του Διαδικτύου να επισκέπτεται τις σχετικές ιστοσελίδες, σχετικά άκοπα και ανέξοδα [..και] μετά από επτά χρόνια, ίσως ο θεσμός των εκθέσεων να μην είναι ελκυστικός”) και εστίασε στην ανάγκη ανάθεσης έργων μικρότερης δαπάνης και μεγαλύτερης χρησιμότητας (“θέλουμε να πάμε στο φεγγάρι, αλλά δε μπορούμε να πάμε στην Άνω Πόλη[..]ας κλείσουμε πρώτα τις λακούβες, που στοιχίζει και λιγότερο”)
• ο Μηνάς Σαμαντζίδης, επειδή είπε την πικρή αλήθεια για το ανθρώπινο κεφάλαιο της πόλης που φεύγει, και που η πόλη, για λόγους οικονομικούς και κοινωνικούς, αδυνατεί να συγκρατήσει, αλλά και για το “έλλειμμα συνεργασίας ανάμεσα στους φορείς και το χάσμα επικοινωνίας με την ισχνή κοινωνία των πολιτών”
• ο Μιχάλης Τριανταφυλλίδης, που έθεσε το αυτονόητο ερώτημα του γιατί οι βουλευτές που εκλέγει η πόλη δεν κάθησαν ποτέ στο ίδιο τραπέζι να συζητήσουν για τα προβλήματά της και να σχεδιάσουν διεκδικήσεις, αλλά και που προσδιόρισε με χρονική και φραστική ακρίβεια την “αυτάρεσκη μιζέρια [στην οποία βυθίστηκε η πόλη μετά] την απόσυρση από τα κοινά ενός κόσμου που διαμόρφωνε τη δυναμική της μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80”
• ο Γιάννης Σφενδόνης, που σωστά επισήμανε ότι η ανάπτυξη της πόλης όχι μόνο αειφόρος δεν είναι αλλά προωθείται βασει σχεδιασμού που προέκυψε πριν τριακονταετία και απλώς δεν εφαρμόστηκε (“πως θα σχεδιάσουμε το μέλλον με το παρελθόν του παρόντος;”), και προειδοποίησε ενάντια στις άπερίσκεπτες ..μετακομίσεις υποδομών, τη στιγμή που πρέπει να αντιμετωπιστούν προβλήματα που θα επηρεάσουν ριζικά το μέλλον της πόλης, όπως το φράξιμο του Θερμαϊκού
• η Χρύσα Αράπογλου, που εστίασε στην έλλειψη διοικητικής κουλτούρας και στο αυτονόητο αποτέλεσμα της κολλημένης βελόνας του σχεδιασμού’ ότι δηλαδή, πολεοδομικά η Θεσσαλονίκη του σήμερα είναι απαράλλαχτη η Θεσσαλονίκη του τότε, παρακμασμένη (αυτό δεν είναι απόλυτα ακριβές, αφού πρώτα στραπατσαρίστηκε η “νεοκλασική” φυσιογνωμία της πόλης από την αλόγιστη δόμηση των δεκαετιών του ’60 και του ’70 και μετά πάγωσε στο χρόνο)
• ο Δημήτρης Γαλαμάτης, που μίλησε για την ανάγκη να προωθηθεί η ιδέα της ομάδας (η αναγέννηση της συλλογικότητας, που λέει κι ο Rushkoff)
• ο Κώστας Καραβασίλης, που πρότεινε τη διενέργεια δημοψηφισμάτων για τα σημαντικά ζητήματα που απασχολούν την πόλη
• ο Δημήτρης Δημητριάδης και η Σταυρούλα Μπαϊρακτάρη, που υπενθύμισαν ότι ο πολυθρύλητος συντονιστής των φορέων για το στρατηγικό σχεδιασμό σε θέματα περιβάλλοντος, πολεοδομίας και χωροταξίας έχει νομοθετηθεί εδώ και εικοσαετία και λέγεται Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, αλλά λειτουργεί απαξιωμένος (“έχουμε γεμίσει στρατηγούς[..]στρατηγικά σχέδια μπορώ να σας δώσω τουλάχιστον δέκα τα οποία υπήρχαν και είναι και καλοπληρωμένα”). Η δεύτερη ήταν η μόνη που αναφέρθηκε στη σιωπηλή περιβαλλοντική τραγωδία που εκτυλίσσεται στη Θεσσαλονίκη (“η νυφούλα του Θερμαϊκού μεγάλωσε και μεταλλάχτηκε σε πρωταθλήτρια στα αιωρούμενα σωματίδια, παραμένει ο μεγαλύτερος νομός – παράνομος διαθέτης αποβλήτων στο περιβάλλον”)

Η εισήγηση του Δημάρχου (άλλως γνωστού και ως Easy Rider), ο οποίος, μέσα από μιά έξυπνη συγκοινωνιακή παραβολή κατέδειξε το αλαλούμ των διαφορετικών φορέων (12 τον αριθμό!) που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων της πόλης κρίνεται ως χρήσιμη, και η εμμονή του στην ανάγκη θεσμοθέτησης φορέα μητροπολιτικού σχεδιασμού (που, όπως προαναφέρθηκε, ίσως υπάρχει ήδη) δικαιολογημένη, αλλά αυτό δεν εξιλεώνει τη διοίκησή του για τον πλημμελή και ελιτιστικό χειρισμό των θεμάτων στα οποία έχει δικαιοδοσία. Παρ’ ότι μπορεί κανείς να πει ότι αυτά είναι απλώς λόγια και δεν εγγυούνται ανάληψη δράσεων, εντούτοις ο διάλογος αυτός είναι απαραίτητος ως το ελάχιστο βήμα συντονισμού των προσπαθειών και θα έπρεπε να είχε θεσμοθετηθεί νωρίτερα. Ελπίζω οι εισηγήσεις να γίνουν δημόσια διαθέσιμες κάποια στιγμή μέσω του διαδικτύου και άλλων καναλιών, ώστε να καταστούν προσβάσιμες και στους πολίτες και να χρησιμεύσουν σαν βάση ευρύτερου διαλόγο και συγκεκριμένων συλλογικών δράσεων αλλά και σαν σημείο ελέγχου για τη μελλοντική πορεία της πόλης. Κυρίως, ελπίζω να ξυπνήσουν οι ίδιοι οι πολίτες και να αρχίσουν να διεκδικούν δημιουργικά, αλλά και να προσφέρουν ουσιαστική συνεισφορά στην επίλυση των μεγάλων προβλημάτων της πόλης, είτε μέσα από την υπεύθυνη στάση ζωής, την προσφορά εργασίας σε εθελοντικές δράσεις ή την συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα που αφορούν την πόλη. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, εμείς φταίμε που δεν αλλάζουν τα πρόσωπα και που αναμασάται διαρκώς ο ίδιος πολιτικός λόγος και οι υποσχέσεις.

ΥΓ: Αναφερόμενος στο παραπάνω κείμενο στους εισηγητές, επίτηδες παραλείπω τίτλους και οφίκια γιατί δεν είναι αυτά που ενδιαφέρουν. Το μοναδικό προσδιοριστικό που θα ταίριαζε στο συγκεκριμένο πλαίσιο αναφοράς είναι το “πολίτης Θεσσαλονίκης”, και το παραλείπω χάρη συντομίας, μιάς και θεωρώ ότι με τη συμμετοχή τους στον διάλογο το δικαιούνται όλοι, έστω κι αν κάποιοι δεν το τιμούν με τη δράση τους.