Εcce Saloniki

Πρόσφατα έγιναν τα εγκαίνια του μνημείου που υπενθυμίζει οτι κάτω από την Πανεπιστημιούπολη υπάρχει ό,τι απομένει από 20 αιώνες σαλονικιών εβραίων που γεννήθηκαν και πέθαναν σε αυτή τη πόλη που αποκαλούσαν πατρίδα.
Ενα μνημείο που διηγείται μια ψεύτικη ιστορία, στην προσπάθεια του να διασώσει τα ψέματα τα οποία διηγήθηκε η πόλη στον εαυτό της, όσο αφορά τον εμφύλιο που έζησε και στον οποίο σαλονικείς κινήθηκαν ενάντια άλλων σαλονικιών. Με αυτή την ανάγνωση διαφώνησαν ορισμένοι – άλλοι από ιδιοτελές συμφέρον , άλλοι ελπίζοντας οτι το μνημείο θα ήταν η αρχή και όχι το τέλος.

Εγώ πιστεύω οτι το ΑΠΘ – που μέχρι 6 μήνες αντιμετώπιζε το μνημείο ως ευκαιρία για μπίζνες με χορηγίες ή σαν μια ανταλλαγή μνημείων με ισραηλινό πανεπιστήμιο – δεν έχει ακόμα συνειδητοποιήσει το έμπρακτο χρέος του προς την πόλη. Οχι ένα χρηματικό χρέος, αλλά την ευθύνη προς μια πόλη της οποίας στέρησε μέρος της πολιτισμικής κληρονομιάς της. Την ευθύνη για το γεγονός οτι πρόδωσε την πόλη, συνεργαζόμενο με τους δολοφόνους της προς ίδιον όφελος. Την ευθύνη οτι κάτω από τα κτίρια του συνεχίζουν να υπάρχουν οστά γενεών θεσσαλονίκεων και το Αριστοτέλειο είναι υποχρεωμένο να είναι η ζωντανή ταφόπλακα τους, από την στιγμή που κατέστρεψε τις πέτρινες.

Με ευκαιρία την πρώτη, δειλή προσπάθεια βανδαλισμού του νέου μνημείου, παραθέτω τρείς εικόνες που εύγλωττα διηγούνται ποιά είναι η σχέση του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης σήμερα:

Κείμενο του μνημείου στο ΑΠΘ/φωτο: μαγιόρ ρισόν

Ψέματα – με μια πλάκα που μεταθέτει την ευθύνη στους Γερμανούς που “καθώς έστελναν τους ζωντανούς στο θάνατο, γκρέμιζαν τους τάφους των νεκρών διασκορπίζοντας τα οστά τους”. Οσοι θάφτηκαν εδώ, δεν πέθαναν δυο φορές όπως λέει η πλάκα – πέθαναν 3 φορές: μια από την φυσική φθορά του χρόνου, μια από τους Χριστιανούς συμπολίτες τους που τους πέταξαν στα σκυλιά και στη θάλασσα και μια από τους σύγχρονους Θεσσαλονικείς που θέλουν να αθωώσουν τους αδελφοκτόνους σαλονικείς των δεκαετιών ’40 με ’60.

βανδαλισμένες ταφόπλακες, 100 μέτρα από το μνημείο στο ΑΠΘ/φωτο: μαγιόρ ρισόν

Αδιαφορία – ένα μνημείο που δημιουργήθηκε για να καλύψει αποκλειστικά τις ανάγκες δημοσίων σχέσεων. Ενα μνημείο που συμβολικά και κυριολεκτικά περιτριγυρίζεται από ταφόπλακες, τα μπάζα για την ανοικοδόμηση του ναού της Γνώσης για τα οποία αδιαφορεί το ΑΠΘ. Η συγκεκριμένη ταφόπλακα – βανδαλισμένη – εφάπτεται του Αστεροσκοπείου 100 βήματα μακρυά από το μνημείο και αξίζει να σημειωθεί οτι συνοδεύεται από φωλιά για τα πουλιά υπαλλήλων του ΑΠΘ. Προφανώς και θεωρώ οτι η θέση της είναι εκεί και δεν πρέπει να μετακινηθεί – απλώς είναι ενδεικτική του γεγονότος οτι το ΑΠΘ θεωρεί οτι το μνημείο κλείνει το θέμα αντί να το ανοίγει.

Λευτεριά στην Παλαιστίνη έγραψαν στο χώρο που οι πρόγονοι τους βανδάλισαν 20 αιώνες Εβραίων νεκρών/φωτο: Μιχάλης Λόγγος

Αντισημιτισμός – ένα φαινόμενο για το οποίο το οποίο δεν ευθύνεται το ΑΠΘ, αλλά η άγνοια που επώασε βοήθησε να γιγαντωθεί. Οι δράστες του “Λευτεριά στην Παλαιστίνη” αποδεικνύουν οτι είναι γιοι/κόρες των σαλονικιών του ’40 και επίδοξοι συνεχιστές των βενιζελικών ΕΕΕ, των μεσεγγυούχων – η διαμάχη Ισραήλ και Αραβικού Κόσμου είναι απλώς η νέα έκφραση του πανάρχαιου μίσους τους ενάντια στους Εβραίους.

Οι εποχές που οι ευθύνες των πανεπιστημιακών ηγετών του τότε μπορούσαν να αποσιωπηθούν, μέσα στην γενικευμένη ομερτά της πόλης, έχουν περάσει. Οσο επιμένουν σε κίβδηλες εκδηλώσεις επισήμων, αδιαφορώντας για την ουσία, τόσο η Ιστορία θα καταδικάζει τους ίδιους προσωπικά όσο και τον θεσμό που εκπροσωπούν. Η ίδρυση έδρας Εβραϊκών Σπουδών υπό την προϋπόθεση οι Εβραίοι να την χρηματοδοτήσουν, περισσότερο μοιάζει με ένα ευνοϊκό μπίζνες ντιλ παρά έμπρακτη αναγνώριση της επώδυνης ιστορικής κληρονομιάς τους.

Είναι στο χέρι τους το Αριστοτέλειο να αποτελέσει ζωντανό παράδειγμα του πώς η Θεσσαλονίκη ζει και μετά το Αουσβιτς ή το πώς η Θεσσαλονίκη πέθανε στο Αουσβιτς. Σε κάθε περίπτωση το Πανεπιστήμιο είναι η ταφόπλακα που αντικατέστησε 20αιώνες Εβραϊκών Σαλονικιώτικων ταφών – ας γίνει χώρος για την ζώσα εβραϊκή Θεσσαλονίκη, όχι να δολοφονηθεί για τρίτη φορά.