Ανάπλαση της παραλίας

Στις αρχές Αυγούστου ξεκίνησε η δεύτερη φάση ανάπλασης του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης· τα μπάζα γέμισαν την παραλία, είχαμε παράπονα για την κοπή των δένδρων, (με απάντηση του Δήμου) και υπάρχει ανησυχία οτι όλα αυτά τα υλικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως πολεμοφόδια κατά την διάρκεια των προβλεπόμενων διαδηλώσεων επ’ευκαιρία της Διεθνούς Έκθεσης.

Οπότε ας θυμηθούμε μια παλαιότερη ανάπλαση στην παραλία της Θεσσαλονίκης πριν ένα αιώνα: την ανάπλαση του Πύργου των Λεόντων, στο νοτιο-ανατολικό τμήμα των οχυρωμάτων της πόλης μέσω μιας σπάνιας φωτογραφίας που βρήκα κατά τύχη στο βιβλίο “Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον φακό του Αριστοτέλη Ζάχου”, σπάνια έκδοση του ιδρύματος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή.

Σε αυτή βλέπουμε μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης: ο Πύργος των Λεόντων, (ή Κανλί Κουλέ/Πύργος του Αίματος όπως ήταν γνωστός εκείνη την περίοδο), χάνει το περιτοίχισμα του που τον συνόδευε από το 1535 ΚΕ όταν και χτίστηκε από τον Σουλεϊμάν τον Νομοθέτη. Στην φωτογραφία βλέπουμε τους εργάτες να τον κατεδαφίζουν, ενώ ο Πύργος πίσω αποκτά το νέο λευκό χρώμα που θα τον συνοδεύσει στην πορεία του στον 20ο αιώνα.

Η φωτογραφία αν και βρίσκεται στο λεύκωμα που περιέχει υλικό από την περίοδο 1912/1917 δεν είναι εύκολο να χρονολογηθεί. Γνωρίζουμε οτι το περιτοίχισμα ξεκίνησε να κατεδαφίζεται το 1891 όταν και οι φυλακές μεταφέρθηκαν στο Γεντί Κουλέ και ο Νατάν Γκιλιντί τον άσπρισε με αντάλλαγμα την απελευθέρωση του. Η απουσία του τζαμιού και του τεκέ δε μας προβληματίζει γιατί γνωρίζουμε οτι η ολοκλήρωση της κατεδάφισης είχε ολοκληρωθεί το 1905, ενώ αυτά κατεδαφίστηκαν επί της σουλτανικής επίσκεψης του 1911 άρα απλώς δεν βρίσκονται στην λήψη. Άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα οτι η φωτογραφία είτε τραβήχτηκε το 1891, είτε το 1905 επί ολοκλήρωσης της κατεδάφισης. Αν κανείς όμως το συνδυάσει με τον μισοβαμμένο πύργο νομίζω οτι μάλλον αφορά το 1891, αν και ομολογουμένως ο Πύργος ασπρίζονταν τακτικά κρίνοντας από άλλες φωτογραφίες της εποχής. Η κατεδάφιση συνοδεύτηκε από τη γενικότερη ανάπλαση της περιοχής στην οποία ο τεκές και το τζαμί αντικαταστάθηκαν από το μπάζωμα του ορμίσκου και την δημιουργία της Πλατείας Προόδου και των Κήπων του Λευκού Πύργου που αποτέλεσαν το επίκεντρο της κοσμικής ζωής για δεκαετίες.

Η ανάπλαση ήταν επιτυχημένη σε τέτοιο βαθμό που οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης ξεκίνησαν να τον φωνάζουν σύμφωνα με την νέα του όψη και μάλιστα πέτυχε να αναδειχθεί ως το σύμβολο της πόλης στην σύγχρονη εποχή. Και ως αποτέλεσμα εκείνης της ανάπλασης γεννήθηκε ο Torre Blanca/ Beyaz Kule/ Λευκός Πύργος.