Ανάπλαση Θεσσαλονίκης -τρίτο μέρος

Συνεχίζεται από το δεύτερο και πρώτο μέρος

Η φύση των έργων -συνέχεια II

Ο Θερμαϊκός. Η κα Μπιρμπίλη αναγνωρίζει πρώτα από όλα οτι ο θερμαϊκός είναι μια νεκρή θάλασσα. Αυτό για μένα είναι ένα πρώτο βήμα πριν περάσουμε στην ανασυγκρότησή του κτλ σε σχέση με συμπεριφορές του παρελθόντος όπου ο θερμαϊκός βρισκόταν σε λόγια αρχόντων μόνο ως ρομαντζάδα με το καραβάκι. Αλλά στη συνέχεια και η κα Υπουργός δεν πάει πίσω, αναφέρει την λειτουργικότητα του κόλπου με τη χρήση …καραβακίων υψηλής ταχύτητας για την εξυπηρέτηση χιλιάδων κατοίκων της “ανατολικής και νότιας πλευράς προς το κέντρο”. Δεν ξέρω πόσο καιρό το ακούμε αυτό με τα καραβάκια, (νομίζω ο Βούγιας ήταν ο πρώτος διδάξας, χωρίς να είμαι και σίγουρος) και δεν ξέρω αν έχει καθήσει κάποιος τόσα χρόνια να μελετήσει αυτό το θέμα συγκοινωνιακά με αριθμούς, ταχύτητες κτλ για να δούμε αν είναι όντως εφικτό και αν τελικά λύνει κάποιο πρόβλημα. 

Όσο για το αν μπορεί να γίνει ο θερμαϊκός ζωντανή θάλασσα, έχουμε στα χέρια μας 7 μελέτες από το 1997, τις οποίες κανείς, μα κανείς δεν τόλμησε να υλοποιήσει ή έστω να ξεθάψει από το αστείο που ήταν η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Μιλάω φυσικά για τον διαγωνισμό με πρόσκληση που έκανε το 1997 ο οργανισμός ΠΠ 1997 τα αποτελέσματα του οποίου ακόμα χρησιμοποιούνται από ερευνητές και τους συγγραφείς των μελετών για ανίστοιχες περιπτώσεις. Η φιλοδοξότερη όλων και κατα την γνώμη μου καλύτερη όλων και νικήτρια είναι η μελέτη του Toyo Ito: καταργεί όλες τις συμβατικές έννοιες αστικού και πολεοδομικού σχεδιασμού όπως τις γνωρίζουμε, φέρνει την φύση μέσα στην πόλη και με τη δημιουργία καταπράσινων τεχνητών νήχων μέσα στον θερμαϊκό και αφήνει τη θάλασσα να διεισδύσει μέσα στην πόλη καταργώντας την χαρακιά του κρηπιδώματος που τόσοι λάτρεψαν. Υπόψην ότι η συγκεκριμένη μελέτη απαιτεί θυσίες από τους ίδιους τους πολίτες αλλά αν είχε υλοποιηθεί τότε , τη Σαλόνικα δεν θα την έπιανε κανείς σήμερα.

Το πρόβλημα από τη μια λοιπόν είναι οτι στο σημείο που είμαστε ίσως τα σχέδια για την ανάπλαση της Θεσσαλονίκης να είναι πολύ λίγα, πολύ αργά.

Σε ανύποπτο χρόνο μαζί με τον συνάδελφο Ν.Αγραφιώτη είχαμε γράψει για την επέμβαση του ITO: “

Επανασχεδιασμός της παραλίας της Θεσσαλονίκης- Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός με πρόσκληση – Toyo Ito

Δομικά χαρακτηριστικά της αστικής σύνθεσης

ο Toyo Ito δουλεύοντας σε κλίμακα πολεοδομίας διαμορφώνει το επόμενο στάδιο της παραθαλάσσιας πόλης. Αποφεύγοντας τον κλασσικό σκληρό διαχωρισμό στεριάς θάλασσας σχεδιάζει μια θαλάσσια ζώνη αντί για ένα θαλάσσιο μέτωπο στην νότια απόληξη της θεσσαλονίκης. Ο βασικός σπόρος για αυτή την αυτήν την θαλάσσια ζώνη μέσα στην στεριά γεννιέται από την διασπορά των νησιών του αιγαίου όπου η περιοχή σε αντίθεση με το όριο είναι ο ακρογωνιαίος λίθος οργάνωσης

Η επέμβαση του Toyo Ito διαμορφώνει το συνολικό μέτωπο της θεσσαλονίκης τοποθετώντας τεχνικές σχεδιασμού τοπίου: από το χορτάρι στα δέντρα στο όριο της θάλασσας. Η οργάνωση της επέμβασης αποτελείται απο 5 “ροές” υλικών και διαδρομών:

1. πεζοδρόμιο

2. πατημένο χώμα

3. γρασίδι

4. γρασίδι και χώμα

5. σπασμένες πέτρες, με τις πέτρες να “σβήνουν” δίπλα στη θάλασσα. και το πεζοδρόμιο προς την πόλη.

Δεύτερη αρχή οργάνωσης αποτελούν τα κατάφυτα νησιά που ο Ito τοποθετεί στον κόλπο τς θεσσαλονίκης ως μικρογραφία των νησιών του αιγαίου πελάγους. Με οικολογική διάθεση ο Ito υλοποιεί τα νησιά με τις εκχωματώσεις από την τότε προβλεπόμενη (1997) υποθαλάσσια αρτηρία. Την κύρια αυτή οδό ο Ito την διαμορφώνει υπογείως κάτω από τη ζώνη γρασιδιού και από τη ζώνη χώματος πιθανόν για τεχνικούς λόγους. Με τον ίδιο τρόπο που διαμορφώνεται το τεχνικό έργο της υποθαλάσσιας κάτω από το γρασίδι, ο Ito με διάθεση οικολογίας διαμορφώνει τεχνητά νησιά για να ενισχύσει με τα θαλάσσια ρεύματα τον καθαρισμό των νερών της θεσσαλονίκης αλλά και να δημιουργήσει σε κάποια απο αυτά ένα τεχνητό θέαμα προσομοίωσης της φύσης με ήχο, θέαμα και φώς.

Οι χρήσεις που συγκεντρώνει εντατικά σε σημεία το έργο είναι πάρκα στην περιοχή λευκού πύργου, στην περιοχή νέας παραλίας, θεατρικό πάρκο στην περιοχή μεγάρου μουσικής και θαλάσσιο πάρκο ακτών στην περιοχή της Αρετσούς στην Καλαμαριά. Τα πάρκα τοποθετούνται μεν σημειακά αλλά εξαρτώνται από την σπονδυλική στήλη της παραλίας της Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας νησίδες ενίσχυσης των λειτουργιών αναψυχής. Εξαίρεση αποτελεί η νησίδα πρασίνου που χωροθετείται βόρεια του βιομηχανικού συγκροτήματος Αλλατίνι -το οποίο σημειωτέον μετατρέπεται σε μουσείο φυσικής ιστορίας και οικολογίας- πιθανόν ενισχύοντας την υπόμνηση της “λεωφόρου των εξοχών”.

O Ito διαμορφώνει μια νέα σχέση της πόλης της Θεσσαλονίκης με το θαλάσσιο όριό της. Γραμμικά αναπτυσσόμενη, η επέμβαση του Ito ενώνει τη φύση με την πόλη σε αδιαίρετη σχέση και επαφή, ίσως όπως θα έπρεπε να είναι. Με διάνυσμα την θάλασσα που αποτελεί φυσική συνέχεια της Θεσσαλονίκης, ο Ito ισχυρίζεται πως η πόλη δεν θα έπρεπε να είναι ένα τεχνητό και βίαιο στοιχείο αλλά μια οντότητα οργανικά διαμορφωμένη από τις δυνάμεις της φύσης.

Παρόλη την ενίσχυση του “φυσικού χώρου” ως ευκαιρίας για την επαναδιαπραγμάτευση του θαλάσσιου ορίου της πόλης ο Ιτο χρησιμοποιεί κλασσικές έννοιες του αστικού σχεδιασμού όπως η γραμμικότητα, ακόμα και αν αυτή στρεβλώνεται απο φυσικά όρια. Πάνω στην σπονδυλική στήλη της παραλίας της θεσσαλονίκης χωροθετεί πάρκα πρασίνου ως επεισόδια ενίσχυσης της ιστορίας και της λειτουργίας της πόλης (πχ Λευκός πύργος, συγκρότημα Αλλατίνι κτλ.)

Η επέμβαση που προτείνει ο ITO διαμορφώνει το θαλάσσιο μέτωπο της θεσσαλονίκης με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρξει σταδιακή μετάβαση από το ά-κτιστο του νερού στο κτισμένο του αστικού ιστού. Χωρίς να επεμβαίνει άμεσα στην διαμόρφωση του αστικού ιστού και μετώπου όπως είναι σήμερα, η επέκταση του ελεύθερου χώρου προς την θάλασσα δημιουργεί με τις ζώνες υλικών και φυτεύσεων μια χαλαρή διαβάθμιση απο το κατακόρυφο των κτιρίων στο εντελώς επίπεδο σβήσιμο στην παραλία. Παρόλαυτά η δημιουργία ενός τεχνητού τοπίου με τα νησιά μπροστά στο αστικό σκληρό μέτωπο της θεσσαλονίκης ίσως ενισχύει ως ένα βαθμό και την έννοια της αντιπαράθεσης του τεχνητού με το φυσικό περιβάλλον.”

Την συγκεκριμένη επέμβαση δεν την αναφέρω ως λύση η οποία θα μπορούσε απαραίτητα σήμερα να υλοποιηθεί, αλλά ώς μια υπόσχεση η οποία δόθηκε και ξαναδόθηκε και ποτέ δεν έφτασε ούτε προ των πυλών της υλοποίησης. Διαθέτει στοιχεία που αλλάζουν Πραγματικά το πρόσωπο της πόλης, είναι Πραγματικά  μεγαλόπνοη, αλλά ταυτόχρονα συντονίζει υπέροχα διάφορα στοιχεία που συνήθως στη Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζονται ως κέραμοι ατάκτως ερριμμένα, πχ Μέγαρο Μουσικής, Συγκρότημα Αλλατίνι  κτλ. O toyo ito τότε επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη και μίλησε εκτός από παράγοντες και με πολίτες κτλ και είχε και τη συνεργασία μηχανικών και αρχιτεκτόνων που γνωρίζουν την πόλη καλα.

Θα προτιμούσα λοιπόν την επόμενη φορά που θα ανακοινωθεί “κάποια” ανάπλαση για τη Θεσσαλονίκη να συνοδεύεται και από σχέδια, πληρεις μελέτες και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, αφού ρώτα δοθούν σε δημόσια διαβούλευση στους κατοίκους για διορθωτικές κινήσεις. Εδώ στέκομαι και στις λέξεις που χρησιμοποιούνται για να προωθηθεί όλο αυτό: ΑΝΑΠΛΑΣΗ και ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ. Γιατί να μην χρησιμοποιηθούν πιο σαφείς λέξεις ως τίτλος κάθε φορά που θα έκαναν συγκεκριμένο το τι επιχειρείται; Γιατί ανάπλαση περιοχών και όχι επανασχεδιασμός; Και γιατί τελικά κανείς δεν μας λέει Ποιος συντονίζει τελικά όλη αυτήν την προσπάθεια; Γιατί να μην περιμένουν να υλοποιήσουν τις μελέτες, να ακούσουν τον κόσμο της Θεσσαλονίκης σε διαβούλευση, να σχεδιάσουν με πλάνο της επόμενης δεκαετίας και όταν αρχίσουν να τα υλοποιούν και Τότε να το ανακοινώσουν;

Πιθανόν να ακολουθήσει και τέταρτο μέρος.

2 Responses to Ανάπλαση Θεσσαλονίκης -τρίτο μέρος