“Δε σε ξέχασα ποτέ” γραμμένο με “Το Αλλο Αλφάβητο”

Το Σάββατο βρέθηκα στο Μέγαρο Μουσικής για δυο διαφορετικούς λόγους, την θεατρική παράσταση του Λέοντα Ναρ “Δε Σε Ξέχασα Ποτέ” και την εικαστική έκθεση “Το Άλλο Αλφάβητο” του Σάμη Ταμπώχ. Και οι δυο ασχολούνται με την μνήμη αλλά ταυτόχρονα και οι δυο είναι ζωντανές εκφράσεις της αναβίωσης της σαλονικιώτικης εβραϊκής κουλτούρας. Βέβαια ο όρος “αναβίωση” είναι λάθος, ο Σάμης Ταμπώχ δημιουργεί εδώ και δεκαετίες ενώ ο Λέον Νάρ έχει ήδη γράψει 5 βιβλία και έχει πολυσχιδή παρουσία.

Αλλά καθώς παρακολουθούσα την εξαιρετική παράσταση, δεν μπορούσα παρά να εντυπωσιαστώ. Εκατοντάδες θεσσαλονικείς είχαν δώσει μάχη – οι παραστάσεις ήταν sold out – για να ακούσουν αυτή τη γλώσσα που οι γονείς μου θεωρούσαν επιβλαβές να μιλάνε εκτός σπιτιού. Ακουγαν την Ζάνα (Σοφία Καλεμκερίδου) να μιλάει για την Αλλιάνς και τον εγγονό της Ιντο (Γιάννης Χαρίσης) να λέει οτι η Μητρόπολη έκλεψε εβραϊκές ταφόπλακες. Ολα αυτά ανάμεσα σε τραγούδια που έχουν πλέον ταυτιστεί με την σύγχρονη εβραϊκή Θεσσαλονίκη όπως το Adio Kerida ή το En la mar hay una Torre και τους διασκεδαστικούς διαλόγους του συγγραφέα για τη ζωή της τραγουδίστριας. Προσωπικά μπορεί να θεωρώ οτι η μεταπολεμική ιστορία είναι πιο σκοτεινή, αλλά δε μπορώ παρά να δώσω συγχαρητήρια για τον συγγραφέα να εισάγει ιστορίες που πιθανότατα ήταν άγνωστες στην πλειοψηφία των θεατών και μάλιστα να τον χειροκροτήσουν για αυτό !

Αντίστοιχα ο Σάμης Ταμπώχ αποτελεί τη ζωντανή έκφραση ενός πολιτισμού που κινδύνευσε να σβήσει και για πολλά χρόνια τρεμόπαιζε μεταξύ υλικού και πολιτισμικού αφανισμού. Και όμως κατάφερε να κρατηθεί και επιστρέφει όχι ως φολκλόρ, αλλά ως ζωντανή καλλιτεχνική έκφραση της εβραϊκής ζωής στην Ελλάδα. Καθώς έβλεπα το άλεφ και το μπετ του Σάμη Ταμπώχ στο φουγιέ του Μεγάρου Μουσικής να παίζουν με το χρώμα και το φως, δε μπόρεσα παρά να το συγκρίνω με την παιδική μου ηλικία που η μόνη περίπτωση που έβλεπα εβραϊκά γράμματα στον δημόσιο χώρο ήταν οι γκρίζες ταφόπλακες που ανακάλυπτα κατά την διάρκεια των παιχνιδιών μου.

Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει μια άνοιξη στο τομέα της εβραϊκής Θεσσαλονίκης. Και ενώ ξέρω οτι υπήρξαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν αντιδράσεις, συνειδητοποιώ οτι πλεον δε είναι εφικτό να αποκρύπτεται μια ιστορία 2000 χρόνων σε αυτή τη πόλη. Και πάνω από όλα χαίρομαι που υπάρχει μια ζωντανή μαρτυρία ανθρώπων όπως ο Λεον Ναρ και ο Σάμης Ταμπώχ που δεν την αναμασά, αλλά την χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει κάτι νέο. Κάτι δικό μας, κάτι σαλονικιώτικο.