Η (επιτυχημένη) πορεία Μνήμης για τα 72 χρόνια της πρώτης αποστολής στο Άουσβιτς

Θυμάμαι οτι όταν ήμουν παιδί και βγαίναμε από τη μικρή συναγωγή, (αυτή απέναντι από την Μοδιάνο), για να πάμε στην Λέσχη για το Καμπαλάτ Σαμπάτ αν ξεχνούσαμε την κιππά κάποιος φρόντιζε να μας πει να την βγάλουμε. Η ίδια η συναγωγή προφανώς και δεν είχε κάποια επιγραφή, ενώ η πολιτική της Κοινότητας ήταν να γίνουμε αόρατοι. Η Κοινότητα προσπάθησε να γίνει περισσότερο εξωστρεφής από το ’92 και μετά επί προεδρίας Σεφιχά αλλά η πόλη δεν ανταποκρίθηκε, μάλλον το αντίθετο. Για όλους αυτούς τους λόγους – και άλλους που θα συζητήσουμε σε επόμενες αναρτήσεις – αποτελεί μια ευχάριστη και αναπάντεχη έκπληξη η σημερινή πορεία.

DSC_0677

Η ιδέα της πορείας ξεκίνησε από τον Ιακώβ Σιμπή το 2013 χρόνια για τα 70 χρόνια από τον πρώτο συρμό σαλονικιών εβραίων που ξεκίνησε από την Θεσσαλονίκη για το στρατόπεδο εξόντωσης Αουσβιτς στην Πολωνία. Την ιδέα την αγκάλιασε η διοίκηση Μπουτάρη και σε συνεργασία με την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο την διοργάνωσαν για 3η συνεχόμενη χρονιά – εκτεταμένες αναφορές μπορείτε να διαβάσετε εδώ για το 2014 και το 2013. Φέτος οργανωμένα έδωσαν το παρόν το προσκοπικό κίνημα μέσω μια ομάδας λυκόπουλων, το 28ο Λύκειο Θεσ. που παρουσίασε ένα δρώμενο μαθητών του, το Κολλέγιο Ανατόλια και μια ομάδα από το διεθνές δημοτικό σχολείο Pinewood. Παρόντες ήταν και διάφοροι πολιτικοί, (Τζιτζικώστας, Χαλαμπίδου, Ταχιάου, Ιωαννίδου, Μηταφίδης), αλλά μπορεί να ήταν και άλλοι γιατί δεν πρόσεχα ιδιαίτερα. Σημειώνουμε επίσης και την αποστολή της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών που ήταν ευμεγέθης, πέρα των κλασικών κοινοτικών αξιωματούχων. Οργανωμένη συμμετοχή είχαν και οι δυο μεγαλύτερες ιστορικές ομάδες της Θεσσαλονίκης στο Facebook: οι Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης και η Αγνωστη Θεσσαλονίκη. Υπήρχε και μια ομάδα που ενδιαφέρονταν για τις γερμανικές αποζημιώσεις αλλά αξίζει ξεχωριστής ανάρτησης η υποκριτική τους παρουσία. Απόντες – όπως πάντα – ο οργανωμένος και ανοργάνωτος αντιρατσιστικός χώρος πέρα των γνωστών 10/20 ατόμων που έτσι και αλλιώς έχουν μια σταθερή παρουσία.

Επίσης αξίζει ξεχωριστή αναφορά η εκπροσώπηση της κυβέρνησης: από την εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών κ. Φωτεινή Τομαή (πρωην Κωνσταντοπούλου), δηλαδή ουσιαστικά δεν εκπροσωπήθηκε. Και αν η ανακοίνωση του ΥπΕξ για την 27 Ιανουαρίου μπορούσε να αποδοθεί σε απειρία, η σημερινή επιλογή επιβεβαιώνει οτι και ο Συριζα θεωρεί τους Εβραίους ξένους πολίτες που υπάγονται στο ΥπΕξ. Η επιλογή συγκεκριμένα της κ.Τομαή απλώς επιβεβαιώνει την κοροϊδία.

DSC_0680

Ας αρχίσουμε με τα θετικά: η πορεία ήταν μια επιτυχία και τουλάχιστον 2000 άτομα συμμετείχαν – απλωμένη αλλά χωρίς κενά κάλυπτε την απόσταση από πλ.Ελευθερίας μέχρι την είσοδο του επιβατικού σταθμού του Λιμανιού. Οι αστυνομικοί στις μοτορόλες μιλούσαν για 1500 άτομα, ενώ προσωπικά υπολογίζω οτι μπορεί να ήταν και 2500 στην αρχή και στο τέλος. Αν σκεφτεί κανείς οτι, αν εξαιρέσει τους πολιτικούς, ήταν πολίτες που επέλεξαν μόνοι τους να έρθουν είναι μια επιτυχία για τα δεδομένα της Θεσσαλονίκης.

Ο συνδυασμός του καλού καιρού και η αυξημένη παρουσία κόσμου βοήθησαν να υπάρχει ένα γενικό χαρούμενο κλίμα. Γνωρίζω οτι η παραπάνω πρόταση θα δημιουργήσει ενόχληση σε αυτούς που θεωρούν την παρούσα εκδήλωση ως μια “γιορτή”, ενώ θα έπρεπε να είναι ένας θρήνος. Θα διαφωνήσω επίσης με αυτούς που θεωρούν οτι είναι πορεία “μνήμης”. Οι Εβραίοι της πόλης δε χρειάζονται την ημέρα για να θυμηθούν – ο καθένας από εμάς έχασε δεκάδες μέλη της οικογένειας του και η ενθύμηση των νεκρών είναι κάτι τόσο φυσικό όσο η αναπνοή, πχ όλες οι παιδικές φωτογραφίες με τους παππούδες μου, φέρουν τα τατουάζ του Αουσβιτς που λάτρευα ως “ζωγραφιές”. Οι Χριστιανοί της πόλης ουσιαστικά δεν έχουν κάποια θύμηση για να χρειάζεται μια μέρα διατήρησης της μνήμης – η μνημοκτονία υπήρξε τόσο πετυχημένη ώστε η δολοφονία του 1/4 της πόλης και μια ιστορία 2000 χρόνων να σβηστεί ολοκληρωτικά, άλλωστε είχαν δικούς τους λόγους να μην θυμούνται.

DSC_0684

Η σημασία της Πορείας Μνήμης είναι διττή, τουλάχιστον όσο αφορά εμένα:
Επιτρέπει στους Εβραίους να εμφανιστούν ξανά στον δημόσιο χώρο – το να αισθανθούν οτι είναι μέρος μιας πόλης και η πόλη είναι μέρος τους. Οτι μπορεί να χρειάζονται συρματοπλέγματα στα σχολεία, αλλά μια μέρα το χρόνο μπορούν να προχωρούν δημόσια με τα παιδιά τους ή όχι – με την κιππά τους ή χωρίς. Οτι το προσωπικό τραύμα δεν αποτελεί μια ακόμα αφορμή για διάκριση τους, μέσω της άρνησης της θύμησης του από την ευρύτερη κοινωνία και τους θεσμούς της. Στο τέλος τέλος πολλοί το ερμηνεύουν και ως μια έμπρακτη πράξη αλληλεγγύης σε μια θάλασσα αντισημιτισμού.

Για τους Χριστιανούς της πόλης η πορεία ερμηνεύεται με διαφορετικούς τρόπους. Μερικοί βρίσκουν έναν έμπρακτο τρόπο να πουν Οχι στην Χρυσή Αυγή. Αλλοι θυμούνται τους παλιούς τους φίλους. Αλλοι θέλουν να δείξουν την αλληλεγγύη τους στουν νυν εβραίους φίλους τους. Μερικοί νοιώθουν οτι είναι ένα τραύμα της ελληνικής ιστορίας που τους αφορά. Μερικοί το βρίσκουν αφορμή για επαφές με το “εβραϊκό λόμπυ”. Για μερικούς άλλους – και μιλώ για 2 διευθυντές δημοτικών σχολείων – ήταν μια ευκαιρία για σειρά εκδηλώσεων για τους μαθητές τους.

Για όλους όμως τους Χριστιανούς – αυτούς που μετέχουν αλλά και αυτούς που δεν μετέχουν – η Πορεία είναι μια τομή με το παρελθόν. Δε θέλω να αρχίσω να τσιτάρω θεωρητικούς γιατί το συγκεκριμένο κείμενο είναι μια συζήτηση, όχι μια διατριβή, αλλά οι δημόσιες τελετές αποτελούν ένα κομβικό σημείο για την ένταξη των Εβραίων στην ελληνική φαντασιακή κοινότητα η οποία ορίζεται ως έχουσα κοινή ιστορία, κοινά συμφέροντα και κοινούς στόχους. Αναγνωρίζω την αλήθεια των λόγων του δημάρχου που σημειώνει οτι η σημερινή τελετή “όσο αναγκαία και να είναι εξημερώνει αυτό που θα έπρεπε διαρκώς να διαταράσσει, καθιστά οικείο αυτό που δεν μπορεί παρά να  είναι  καταστατικά  ανοίκειο.” Αλλά δε γίνεται διαφορετικά – ο σύγχρονος Θεσσαλονικιός Χριστιανός δεν μπορεί να θυμηθεί κάτι που δεν έμαθε ποτέ. Αντίθετα πρέπει να ξανα-ανακαλύψει την εβραϊκή ιστορία του χώρου που ζει και να την τοποθετήσει στην προσωπική του ιστόριση της δικής του μνήμης. Αλλά για να μπορέσει να το κάνει χρειάζεται τελετές, χρειάζεται βιβλία ιστορίας, χρειάζεται εκπαίδευση. Με άλλα λόγια χρειάζεται τα πραγματικά γεγονότα που θα τα δώσουν οι ιστορικοί με τα βιβλία, χρειάζεται να τα διδαχθεί από την Εκπαίδευση και χρειάζεται κάποιος να του πει οτι αυτά είναι μέρος της δικής του ιστορίας που θα το κάνει η πολιτική με τις τελετές. Με άλλα λόγια τελετές σαν την σημερινή χρησιμεύουν στον εφοδιασμό της δημόσιας ιστορίας με υλικό από το οποίο αντλεί η δημόσια μνήμη. Ετσι, επειδή η μνήμη αποτελεί μια ενεργητική διαδικασία, κινητοποιούμαστε και γινόμαστε ιστορικοί του εαυτού μας μιας και η μνήμη συνδέεται με το χρέος της διατήρησης της για να το πω πιο ακαδημαϊκά.

https://www.flickr.com/photos/46501916@N08/16203713424/in/photostream/

Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ελπίζουμε οτι όντως η Θεσσαλονίκη θα ξανα-ανακαλύψει τους ζωντανούς Εβραίους που ζουν στην πόλη του. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ελπίζουμε οτι τα εγκλήματα του Ολοκαυτώματος δεν είναι μια αφηρημένη φρίκη αλλά απόδειξη της βαρβαρότητας που μπορεί να ακουμπήσει και εμάς, όπως ακούμπησε τους παππούδες μας ως θύτες/θύματα. Και τότε δε θα χρειαζόμαστε να επαναλαμβάνουμε ψεύτικα Ποτέ Ξανά και ούτε θα χρειαζόμαστε να εξηγούμε το πόσο βία ενάντια στους Εβραίους είναι η πληθώρα αναφορά στο Ολοκαύτωμα με αλλότριες αφορμές.

Η σημερινή πορεία αφορά τόσο τους νεκρούς, όσο και τους ζωντανούς. Και ως τέτοια υπήρξε σήμερα μια επιτυχία – σαν Εβραίος είμαι χαρούμενος, σαν Σαλονικιός είμαι ελπιδοφόρος.

Μακάρι η μνήμη των αγίων να είναι ευλογία – זכר קדוש לברכה.

https://www.flickr.com/photos/46501916@N08/16800167126/in/photostream/

One Response to Η (επιτυχημένη) πορεία Μνήμης για τα 72 χρόνια της πρώτης αποστολής στο Άουσβιτς

  1. Καλημερα,βρήκα τυχαία τον ιστότοπο σε μια αναζήτησή για Θεσσαλονικη,ειναι σκέψεις που και εγώ εχω κανει πολλές φορές σαν Θεσσαλονικιά,που αγαπώ την πολη και τις μνήμες της
    Πολυ πρόσφατα,επισκέφτηκα την Πολωνία και τα στρατόπεδα γενοκτονίας.
    Η φρίκη των στρατοπέδων ειναι υπεράνω καθε συζήτησης ασφαλώς,αλλα η διατήρηση
    και ο σεβασμός της μνήμης σε όλη την Πολωνία,ήταν κατι που αγνοούσα,πηρα ενα μεγάλο μάθημα,πως ενας λαός που υπέφερε τόσο και διαμελίστηκε διαχρονικά,πονά και αγκαλιάζει
    συλλογικά όλο του το παρελθόν,μαζη με την Εβραϊκή κοινότητα,που την τιμά και την προβάλει.