Η Θεσσαλονίκη και οι Εβραίοι
Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του αγαπητού Σταύρου Τζίμα στη σημερινή “Καθημερινή”. Αντιγράφω:
Η Θεσσαλονίκη έχει ισχυρούς δεσμούς με το εβραϊκό στοιχείο. Ηταν εποχές, όχι πολύ μακρινές, που οι Εβραίοι ήταν πλειοψηφία στην πολυπολιτισμική και κοσμοπολίτικη πόλη της οθωμανικής αυτοκρατορίας και του νεοπαγούς ελληνικού κράτους στη συνέχεια. Εβαλαν την σφραγίδα τους επί πολλά χρόνια στην οικονομία, τις τέχνες και τα γράμματα και «φεύγοντας» για τα κρεματόρια της ναζιστικής Γερμανίας άφησαν στη Θεσσαλονίκη σπουδαία κληρονομιά. Αυτή την προίκα προσπαθούν κάποιοι να κρύψουν. Κάνουν ο,τι μπορούν για να ξεχαστεί η ξεθωριασμένη πλέον εβραϊκή πινελιά μιας πόλης που οφείλει πολλά σε αυτή την κοινότητα των πολιτών της. Δυο τινά μπορεί να συμβαίνουν: ή διακατέχονται από παρωχημένο αντισημιτισμό ή ζουν με το άγχος να πείσουν ότι η Θεσσαλονίκη ήταν, είναι και θα παραμείνει μόνο ορθόδοξη.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Παίρνω αφορμή από την επαναφορά προς συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο του αιτήματος για ένταξη της Θεσσαλονίκης στο «δίκτυο μαρτυρικών πόλεων», που ιδρύθηκε στην Ευρώπη μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο in memoriam των εκατομμυρίων ανθρώπων που εξοντώθηκαν σε τοπικά ολοκαυτώματα και στα κρεματόρια της Γερμανίας. Το θέμα τέθηκε τον Ιούλιο, αλλά απορρίφθηκε από την πλειοψηφία του με το εξοργιστικό «επιχείρημα» ότι οι 49.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης εξοντώθηκαν εκτός πόλεως. Η κατακραυγή ανάγκασε τη δημοτική αρχή να ανακρούσει πρύμναν και χθες αργά το βράδυ, ήταν να συζητηθεί εκ νέου, με την πλειοψηφούσα παράταξη αυτή τη φορά θετική.
Εαν επρόκειτο για μεμονωμένο περιστατικό, ίσως μιλούσαμε για «καφρίλα». Δυστυχώς, δεν είναι. Η κοινωνία της Θεσσαλονίκης, ή καλύτερα η διαχρονική άρχουσα ελίτ, μετά τον πόλεμο, έκανε τα πάντα για να σβήσει το πολύχρωμο πληθυσμιακό της παρελθόν και να προβάλλει το ελληνορθόδοξο προφίλ της πόλης και το ίδιο εξακολουθεί να κάνει. Ωσαν να κινδυνεύει από κάποιον και επί του προκειμένου από Εβραίους που σε σκοτεινά υπόγεια βυσσοδομούν εναντίον της.
Δεν αναφέρομαι στην τύχη των περιουσιών πολλών από εκείνους τους Ελληνες πολίτες Θεσσαλονικείς Εβραίους που άφησαν τα κόκαλά τους στο Αουσβιτς – Μπιρκενάου. Η λεηλασία των περιουσιών, δυστυχώς όχι μόνο από τους Γερμανούς, είναι θέμα ταμπού, που αν κάποτε ανοίξει, ηχηρά ονόματα της τοπικής κοινωνίας δεν θα αισθανθούν άνετα. Μιλώ για το μνημείο του Ολοκαυτώματος, που η πόλη δεν ήθελε στα σπλάχνα της και η άρχουσα τάξη της έκανε τα πάντα για να εμποδίσει την ανέγερσή του. Μιλώ για την αδιαφορία των ταγών της να ενισχύσουν τον αγώνα των ελληνικών κυβερνήσεων για επιστροφή των πολύτιμων αρχείων της εβραϊκής κοινότητας που άρπαξαν οι Γερμανοί και τώρα κατέχουν οι Ρώσοι και τα οποία αν αξιοποιηθούν, ίσως ξαναγραφεί μέρος της ιστορίας της πόλης. Δεν ήταν λοιπόν κεραυνός εν αιθρία η ντροπιαστική για την πόλη απόφαση, την οποία τώρα η δημοτική αρχή φαίνεται να επιθυμεί (;) να επανορθώσει. Η ρίζα του κακού είναι βαθιά.
